Dzisiaj przygotowałem dla Was garść ciekawostek historyczno-geograficznych związanych z tramwajami na obecnych ziemiach polskich.
- Pierwszy tramwaj konny na ziemiach polskich pojawił się w 1866 roku.
- Miasta, w których najwcześniej uruchomiono sieci tramwaju konnego to:
- Warszawa – 1866r.
- Gdańsk – 1873r.
- Wrocław – 1877r.
- Szczecin – 1879r.
- Na terenie zaboru rosyjskiego jedynie w
dwóchtrzech miastach leżących w obecnych granicach Polski wybudowano linie tramwajowe: w Warszawie, Białymstoku i Łodzi. - Sieci tramwajowe wybudowano w dwóch miastach, które obecnie znajdują się poza granicami Polski: w Wilnie i Lwowie.
- Tramwaje w Wilnie nie zostały nigdy zelektryfikowane i zostały zlikwidowane w 1926 roku.
- Najwięcej miast wybudowało infrastrukturę tramwaju konnego na terenie zaboru niemieckiego.
- Tramwaje konne najdłużej były wykorzystywane w Kostrzynie nad Odrą.
- Linie tramwajowe w Sopocie i Białymstoku nigdy nie zostały zelektryfikowane.
- Warszawa jako jedyne miasto w Polsce miało tramwaje o prześwicie 1525mm (rozstaw rosyjski). Przekuwanie torów na szerokość standardową (1435mm) rozpoczęło się dopiero w 1945 roku i zakończono w 1950 roku.
- Jelenia Góra jako jedyne miasto posiadało linie tramwaju gazowego. Kursowały one jednak niecałe 3 lata. Tramwaj gazowy miał szerokość toru 1435mm. Po elektryfikacji zmieniono prześwit toru na 1000mm.
- Tramwaje konne na ziemiach polskich miały 6 szerokości toru:
- 785 mm – część linii w GOP
- 800 mm – 1 miasto (Sopot)
- 900 mm – 1 miasto (Kraków)
- 1000 mm – 6 miast (Białystok, Bydgoszcz, Grudziądz, Kostrzyn nad Odrą, Legnica, Toruń)
- 1435 mm – 6 miast (Gdańsk, Konurbacja Górnośląska, Kraków, Poznań, Szczecin, Wrocław)
- 1525 mm – 1 miasto (Warszawa)
- Miasta, które jako pierwsze uruchomiły linie tramwaju elektrycznego:
- Wrocław – 1893r.
- Bielsko-Biała, Elbląg – 1895r.
- Bydgoszcz, Gdańsk, Szczecin – 1896r.
- Legnica, Łódź, Poznań, Słubice, Toruń, Wałbrzych, Zgorzelec – 1898r.
- W 15 miastach kursują lub kursowały tramwaje elektryczne, a nigdy nie uruchomiono tramwaju konnego: Bielsko Biała, Cieszyn, Częstochowa, Elbląg, Gorzów, Gubin, Inowrocław, Koszalin, Łódź, Olsztyn, Słubice, Słupsk, Tarnów, Wałbrzych, Zgorzelec.
- W czasach II RP nie powstał w Polsce żaden nowy system tramwajowy.
- Do zakończenia II wojny światowej zlikwidowano tramwaje w miastach:
- Cieszyn – 1921r.
- Gubin – 1938r.
- Koszalin – 1938r.
- Sopot – 1906r.
- Białystok – 1915r.
- Tarnów – 1942r.
- Miasta, w których zlikwidowano tramwaje z powodu rozdzielenia ich granicą państwową:
- Cieszyn – 1921r.
- Kostrzyn nad Odrą – 1945r.
- Słubice – 1945r.
- Zgorzelec – 1945r.
- Poza systemami tramwajowymi zlikwidowanymi z powodu zmiany granic państwowych, po II wojnie światowej zlikwidowano w Polsce jeszcze 7 systemów tramwajowych:
- Bielsko-Biała – 1971r.
- Inowrocław – 1962r.
- Jelenia Góra – 1969r.
- Legnica – 1968r.
- Olsztyn – 1965r.
- Słupsk – 1959r.
- Wałbrzych – 1966r.
- Wszystkie zlikwidowane po II wojnie sieci tramwajowe miały szerokość toru 1000 mm.
- Obecnie tylko w 5 miastach funkcjonują tramwaje o szerokości toru 1000 mm:
- Bydgoszcz
- Toruń
- Grudziądz
- Elbląg
- Łódź
- Jedynym miastem, w którym zlikwidowano sieć tramwajową, a potem ją odbudowano jest Olsztyn. Tramwaje elektryczne o prześwicie 1000mm kursowały tam w latach 1907 – 1965. Nową sieć (o prześwicie toru 1435 mm) oddano do użytku w 2015 roku.
- W czasach PRL wybudowano od zera tylko jeden system tramwajowy –w Częstochowie, w 1959 roku.
- Sieci tramwajowe w Olsztynie i Częstochowie są jedynymi, które powstały od zera w niepodległej Polsce.
- Najmniejszym miastem, w którym obecnie kursują tramwaje jest Grudziądz.
- Największa sieć tramwajowa znajduje się w konurbacji górnośląskiej.
- Najmłodszą sieć tramwajową posiada obecnie Olsztyn.
- Województwem, w którym funkcjonuje największa liczba niezależnych systemów tramwajowych jest kujawsko-pomorskie.
- Warszawa jest najdalej położonym na wschód miastem w Polsce, w którym funkcjonują obecnie tramwaje.
- W szczytowym okresie na ziemiach polskich funkcjonowało 26 systemów tramwajowych. Obecnie jest ich 15 – 10 normalnotorowych i 5 wąskotorowych.
Oczywiście nie wyczerpałem tematu – na pewno jest jeszcze wiele ciekawych faktów, związanych z historią komunikacji tramwajowej w Polsce. Piszcie w komentarzach, na facebooku, albo na wykop.pl!